چهارمین دور جشنواره بین المللی مستند افغانستان

هرزمانی بخواهیم فیلمی مستندی از افغانستان ببینیم، سراغ رسانه های بین المللی میرویم که هر روز خبر از تلخ ترین اتفاق های افغانستان را در قالب مستند یا گزارش تحقیقی منتشر میکند. ما به یک منبع مفید و قابل درک دسترسی نداریم و یا با پراگندگی در سینمای افغانستان و مخصوصا در قسمت نشر و پخش فیلم مستند روبرو میشویم.

افغانستان به کشوری تبدیل شده که سیاست در آن از قالب انسانی وجدانی بیرون گشته و تقریبا همه جریان های فکری و روشنگری را تحت تاثیر جنگ و نا بسامانی با تفکر رادیکال و یا قوم منشانه قرار داده است. فرهنگ و سینمای افغانستان اولین قربانی جریان نا بسامان و حکومت های پوشالی با گرایش قومی بوده است. من در چند دهه زندگی و کار در افغانستان هیج گاهی به سینمای مستند افغانستان دسترسی نداشتم، وقتی با جشنواره مستند های افغانستان معرفی شدم، نه تنها بیشترین فیلمهای مستند دهه اخیر افغانستان را تماشا کردم بلکه توانستم آن را به یک ارشیف اختتصاصی سینمای مستند افغانستان تبدیل کنم.

با برگزاری جشنواره بین المللی فیلم مستند افغانستان در سوئد شرایطی مساعد شده تا به اهداف ارزنده ای چون، مردم شناسی، معرفی بافت های اجتماعی مردم افغانستان، بررسی وضعیت زنان و اقشار مختلف جامعه افغانستانی برای مخاطبان بین المللی نزدیکتر شویم.

ماهیت هر جشنواره سینمایی، جدا از نمایش فیلم و دادن جوایز به فیلمسازان، هدف مردم شناسانه ای دارد و کشور های مختلف نمی توانند مرتب به تولیدات سینمای مستند افغانستان دسترسی داشته باشند و حتی که نمی دانند، وضعیت سینماگران افغانستان از چه قرار است خلا بزرگی در سینمای افغانستان و دست یابی به منابع و استعدادها است.

در اولین دوره از جشنواره امسال، فیلم روشنایی از کاوه آیریک، فیلم دموکراسی تلخ از ابراهیم بامیانی، فیلم کابل دوستت دارم از هاشیم دیداری، فیلم افغانستان در شب از الکا سادات و فیلم گذر از غبار بکارگردانی محمد علی محدی کیان داستان یک کشور فرو رفته در جنگ و بحران به نمایش رفت که هر کدام روایت های متفاوت از زندگی افغانستانیها، در قالب داستان های افغانستان کوچک را به نمایش گذاشتند.

در دهه اخیر که افغانستان با سیاستهای غلط و جانبدارانه تحت مدیریت یک حکومت درگیر نا باهنجاری ها روبرو بوده و هست، مردمی که در هر قالب فریادی برای دادخواهی سر میدهند سوژه اصلی سینمای مستند افغانستان و یا رسانه های بین المللی هستند.

دموکراسی تلخ سرنوشت حکومت محکوم به وحدت ملی را به نمایش گذاشت و در ادامه روشنایی فیلمی است که در پس از انتخابات و در فضای گرفته سیاسی و گرایش حکومت به حماقت ملی که همانا روا داشتن هرنوع تبعیض سیتماتیک برعلیه هزاره ها، ساخته شده است. حین تماشای این فیلمها بیاد نوشته رنگین دادفر اسپنتا افتادم که نوشته بود «سیاست اگر برای برخی‌ها مشغله‌ای بیهوده می‌نماید برای برخی دیگر به جلیقه‌ی نجات تبدیل می‌شود تا خود را از ورطه بیرون کنند. در چنین شرایطی حتی بلندپروازترین شاهین‌ها در معرض تهدید فروپروازی قرار می‌گیرند، با آنانی که هیچ سنخیت فکری ندارند، کنار می‌آیند و حتی برخی‌ها می‌توانند دست به کنش‌های زشت و پلید بزنند. به دلیل این که فرهنگ ابتذال و افت بر فضای حاکم حضور نیرومندی دارد، ترسی نیز از بازپرسی اخلاقی و اجتماعی نیست؛ چرا که چرب کردن و پر کردن شکم‌ها و تهی کردن سر‌ها، روند حاکم را می‌سازند.»

برای من مخاطب سینمای مستند افغانستان که این روزها همچو راوی درون کاو به سکانس های خشم مردم از کار دولت رو برو میشوم سرخوردگی اسپنتاها نشانه های خوبی نیست و نخواهد بود.

ماه بعد ما مجموعه فیلم های را با موضوع زنان به نمایش میگذاریم، هدف از نمایش تریلوژی «زنان» نگاهی ژرف به داستان زنان قربانی بی عدالتی های چند دهه جنگ و افسردگی سیاسی مردم افغانستان است و همچنین گفتگویی خواهیم داشت با کارگردانان این سری مستندها که در چند دهه گذشته مرتب به افغانستان سفر کرده اند و راوی داستان زنان شده اند.

جشنواره امسال با شبهای نمایش فیلم اغاز شد و قرار است دو شب دیگر نیز در دو ماه آینده فیلم های برتر به نمایش گذاشته شوند، فیلم های از تیم نیما فیلم با موضوع زنان و یا فیلم ازدواج عاشقانه امیر پلنگی که از کودکان در یتم خانه های افغانستان تصویر برداری شده است.

در بخش دیگر این جشنواره به مهاجرت افغانستانی ها در کشور های جهان میپردازیم، فیلمی از داود هلمندی، فیلمی از لوکاس فیلمی از کهن روز و فیلمی از خانم فرزانه جورآباچین که به جوانب مختلف مهاجرت و پرداخته اند. فیلم های که قرار است در آینده به نمایش گذاشته شود تمام جوانب افغانستان را پوشش میدهد، از سینمای افغانستان و فرهنگ و هنر گرفته تا افسردگی مردم از تحمل رنج چند دهه حکومت داری بیخردانه انسان بر انسان.

در ماه جون امسال روز های اختتامیه جشنواره بین المللی فیلم مستند افغانستان هست، فیلمسازان از کشور های جهان روی فرش خاکستری ما که سمبول از دید نگران ما از افغانستان است قدم میگذارند. داوران مستعد این جشنواره که متشکل از چهره های مطرح سینمای افغانستان و جهان چون صدیق برمکـ، علی هزاره، سهیلا محبی، چایرا زنین و همایون کریمپور هستند این مجموعه فیلمها را داوری خواهند کرد.

این جشنواره پروژه مشترک خانه فرهنگ آسیا، بخش فرهنگی ولایت استکهلم و سازمان کارگری سوئد ABF است که همه ساله در فصل بهار برگزار میشود.

نویسنده : آمازون رضایی

برنامه های بعدی :

بیست و یکم آوریل ۲۰۱۷ نمایش فیلم های با موضوع زنان با حضور کارگردان

دوازدهم می ۲۰۱۷ نمایش فیلم های با موضوع مهاجرت و فرهنگ

شانزدهم جون نمایش بهترین های جشنواره با حضور کارگردانان

هفدهم جون اختتامیه جشنواره و روز اعلان بهترین فیلمهای سال